Zasady i cele rehabilitacji metodą Bobath
Fizjoterapeutka Bertha Bobath i jej mąż Karel Bobath, neurofizjolog, na podstawie własnych doświadczeń opracowali nowe podejście do usprawniania chorych z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Okazało się ono skuteczne w większości odmian mózgowego porażenia dziecięcego, także w porażeniach innego typu, gdzie zaburzone jest napięcie mięśniowe.
Dla autorów metoda Bobath posiadała wiele zasad postępowania, wytycznych, praktycznych wskazówek. Autorzy nie formułują jednak żadnych schematów, co pozwala lepiej dostosowywać ćwiczenia do indywidualnych potrzeb pacjentów.
Od początku rehabilitacji, wszystkie ruchy steruje się rękami terapeuty, który posługuje się trzema strefami kontroli ruchu i postawy. Należą do nich: głowa, obręcz barkowa i obręcz biodrowa. Przemieszczanie tych stref w przestrzeni pozwala wywołać potrzebne odruchy, głównie głowy w stosunku do ciała lub odwrotnie. Jest to jeden z segmentów ciała w stosunku do innych. Są to odruchy, które w warunkach fizjologicznych pojawiają się w formie prostszej w 1-6 miesiącu życia, a w zaawansowanej w 6-8 miesiącu życia. U dziecka z zaburzeniami OUN, takie odruchy nie pojawią się lub pojawią się z dużym opóźnieniem.
Terapia metodą Bobath ma za zadania, poprzez stymulację wywołać fizjologiczne reakcje u dziecka. Ręce terapeuty przez kierowanie ruchami zapewniają ich właściwy kierunek. Ułatwiają stabilizację kończyn w podporach i zachowanie osiągniętych pozycji. W ten sposób nie dopuszcza się do wyzwalania niepożądanych patologicznych odruchów. W chwili, kiedy dziecko zaczyna korzystać z wyuczonych tą drogą wzorców ruchowych, w swoim spontanicznym poruszaniu się, można uważać, że w uszkodzonym mniej lub więcej mózgu została przetarta nowa droga. Natomiast przy dalszym utrwalaniu umiejętność ruchowa pozostanie na trwale osiągnięta. Niezwykle ważne jest wykorzystywanie i utrwalanie zdobytych umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach lub funkcjach. Daje to możliwość przygotowania dziecka do uczestniczenia w życiu społecznym.
Kiedy stosować?
Metoda Bobath można stosować nie tylko w uszkodzeniach OUN, ale także w lżejszych dysfunkcjach układu nerwowego. Może to również być brak oczekiwanego rozwoju motoryki u dziecka, w asymetriach i innych wskazaniach neurologicznych, ortopedycznych czy fizjoterapeutycznych.
Nieodłącznym elementem jest praca rodzica z dzieckiem w domu. Dzięki prawidłowemu noszeniu, karmieniu, pielęgnowaniu dziecka, pozycjonowaniu i wykonywaniu zaleconych ćwiczeń utrwalane są prawidłowe wzorce ruchowe.
