Metoda Vojty

Rehabilitacja metodą Vojty narodziła się na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Metodę opracował czeski neurolog dziecięcy Václav Vojta. Metoda Vojty to metoda usprawniania ruchowego określana także jako terapia odruchowej lokomocji. Głównym założeniem fizjoterapii prowadzonej Metodą Vojty jest rehabilitacja neurofizjologicznej dzieci z uszkodzeniami centralnego układu nerwowego.

Rehabilitacja Metodą Vojty narodziła się w oparciu o obserwację, że ucisk w jednej partii ciała powoduje odruch motoryczny w innej części organizmu.  Vojta wypracował metodę rehabilitacji, która bazuje na założeniu, że nawet najmniejsze uszkodzenie układu nerwowego może doprowadzić do zaburzenia napięcia mięśniowego i w efekcie prowadzi do utrwalania nieprawidłowych wzorców ruchowych.   Metoda Vojty to rehabilitacja holistyczna. Zabiegi rehabilitacyjne poprzedza diagnostyka, dzięki której specjalista może ocenić zakres i zaawansowanie zaburzeń, które powstały w wyniku uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. W przypadku dzieci najmłodszych, diagnosta obserwując i analizując reakcje ułożeniowe, motorykę spontaniczną i tzw. „przetrwałe odruchy pierwotne” określa partie ciała wymagające rehabilitacji oraz najlepszy plan rehabilitacji metodą Vojty.

Metoda Vojty powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie jakie pojawiło się w rehabilitacji w dziedzinie neurologii dziecięcej w latach 50 i 60. Aktualnie, metoda popularnie określana jako Vojta stosowana jest zarówno u najmłodszych pacjentów cierpiących na zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego jak i u dorosłych w procesie rehabilitacji po urazach neurologicznych i nabytych schorzeniach centralnego układu nerwowego zmniejszających komfort funkcjonowania i możliwości ruchowe.

Metoda Vojty jest metodą rehabilitacji, która może być stosowana do szerokiego spektrum zaburzeń neurologicznych pojawiających się u najmłodszych pacjentów. Warto jednak pamiętać, że efekty są uzależnione od rozmiarów uszkodzeń i momentu rozpoczęcia i wdrożenia planu rehabilitacji.

W przypadku noworodków i niemowląt wskazaniami do stosowania rehabilitacji metodą Vojty są:

• porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych
• artrogrypoza
• mózgowe porażenie dziecięce,
• kręcz szyi mięśniopochodny i kostnopochodny,
• choroba Perthesa,
• dystrofie mięśniowe,
• urazy rdzenia kręgowego,
• porażenie nerwu twarzowego,
• asymetria i zaburzenia liniowości,
• wodogłowie,
• wady wrodzone mózgu.

Istnieje szereg przeciwwskazań przed rozpoczęciem fizjoterapii metodą Vojty, między innymi:

• padaczka,
• nowotwory,
• podwyższona temperatura ciała
• duża nietolerancja dziecka na stosowanie pozycji ułożeniowych stosowanych podczas terapii,
• infekcje, stany zapalne

Metoda Vojty polega na stymulacji ośrodkowego układu nerwowego.  Rehabilitant pracując z małym pacjentem uciska ciało dziecka w różnych lokalizacjach i obserwuje jego reakcje. Poprzez odpowiednie ułożenie w określonej pozycji do momentu pobudzenia sfery stymulacji wspomagany jest rozwój prawidłowych procesów ruchowych. Dzięki rehabilitacji metodą Vojty można skutecznie zapobiegać zaburzeniom rozwoju motorycznego i wypracowywać właściwe nawyki motoryczne.

Metoda Vojty nazywana jest metodą „uruchamiania odruchów”. Poprzez regularne powtarzanie sekwencji ruchów i ćwiczeń stymuluje się receptory czucia głębokiego (proprioreceptory) dzięki czemu wywoływane są określone odruchy motoryczne. Najlepsze efekty terapeutyczne osiąga się głównie podczas prowadzenia rehabilitacji u niemowląt i noworodków do pierwszego roku życia.

W trakcie terapii, rehabilitant uzyskuje dostęp do ośrodkowego układu nerwowego i wzorców motorycznych niezbędnych do wykonywania sekwencji ruchowych. Systematyczne ćwiczenia pozwalają wyeliminować nabyte, nieprawidłowe sekwencje ruchowe. Kilkunastominutowe sesje ćwiczeń z terapeutą przynoszą skutek pod warunkiem częstego powtarzania, również w warunkach domowych, wykonywane przez poinstruowanych rodziców. Często w trakcie terapii mali pacjenci reagują płaczem – nie wynika to jednak z bolesności ćwiczeń, ale zmniejszonego komfortu ciała. Regularne wykonywanie fizjoterapii metodą Vojty daje widoczne efekty – poprawę stabilności tułowia, poprawę stanu mięśni głębokich brzucha i liniowość ciała. Jednocześnie rehabilitacja metodą Vojty wpływa korzystnie na poczucie ciała w przestrzeni, pracę układu oddechowego i krążenia. Skuteczność metody Vojty potwierdzona została naukowo i jest chętnie wykorzystywana przez terapeutów.